HỌ BÙI QUÝ, HỘI XUYÊN - GIA LỘC - HẢI DƯƠNG

HỌ BÙI QUÝ, HỘI XUYÊN - GIA LỘC - HẢI DƯƠNG

Theo Bùi gia thế phả, họ Bùi Quý định cư ở làng Hội Xuyên tức Mỹ Long, thường gọi là làng Cuối, thuộc thị trấn Gia Lộc, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương từ thời Lý Nam Đế (548 - 549). Nhưng do đất nước ta bị xâm lược và một ngàn năm Bắc thuộc, do vậy phả tộc bị tiêu huỷ nên chỉ tính được đến nay là 16 đời.

Thuỷ tổ 16 đời là tổ ông Bùi Quý phúc Đa

Thuỷ tổ bà là Nguyễn thị, hiệu Từ Tại

Thuỷ tổ sinh ra con trai là:

Cao cao tổ ông Bùi Quý phúc Hiến, tự Quân

Cao cao tổ bà Lý quý thị hiệu Từ Niệm nhân

Cao cao tổ phúc Hiến sinh ra hai con trai

1.      Cao tổ ông Bùi Quý phúc Toàn, huý Bình

Cao tổ bà Phạm Quý thị, hiệu Từ Đạt

2.      Cao tổ ông Bùi Quý phúc Hiền huý Đạt

Cao tổ bà Cao Quý thị hiệu Từ Mỹ

Cao tổ ông Bùi Quý phúc Toàn sinh được 5 người con trai. Con trưởng Bùi quý phúc Hoá (phạt tự) vì không có con trai.

Các con thứ:

Bùi Quý Tuấn Lượng là tổ của chi 1

Bùi Quý phúc Xuyên là tổ của chi 2

Bùi Quý phúc Nhân là tổ của chi 3

Bùi Quý phúc Chí là tổ của chi 4

Cao tổ ông Bùi Quý Phúc Hiền sinh được 3 con trai là:

       Bùi Quý phúc Năng là tổ chi 5

       Bùi Quý phúc Thành là tổ của chi 6

       Bùi Quý phúc Quý là tổ của chi 7

Vậy là họ Bùi Quý có 7 chi do ôngBùi Quý Gia vừa là trưởng của chi 1 vừa là trưởng tộc. Cả 7 chi họ Bùi Quý có 4200 người. 2700 người sống tập trung ở làng Hội Xuyên (làng Cuối), còn lại 1500 người làm ăn sinh sống rải rác ở làng Đức Đại cùng thị trấn Gia Lộc; làng Thượng Cốc, cùng huyện Gia Lộc; thành phố Hải Dương; thành phố Hải Phòng; thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Dù ở chi nào thì vẫn gọi chung là Bùi Quý. Khi sinh con vẫn lấy tên đệm là Quý. Ngày tết, ngày giỗ tổ của chi, ngày giỗ tổ họ và ngày hội làng vào ngày 27, 28 tháng 8 âm lịch họ Bùi Quý ở xa quê vẫn có đại diện về.

Trước cách mạng tháng 8, họ Bùi Quý có nhiều người giàu có, điển hình là Bùi Quý Bèo, Bùi Quý Lộc, Bùi Quý Liễu, ... Nhiều người có chức sắc trong làng trong xã như cụ Lý Tỵ, cụ Lý Phụ, cụ Hội Nhờn, cụ Lý Cán, cụ Đội Bản, cụ Thủ Hạng, đặc biệt là cụ Nghị Mộc, cụ Nghị Liễu, ông Nghị Chước.

Thời nho học cụ Bùi Quý Như Hán đậu cử nhân năm Ất Mão thời vua Cảnh Hưng, làm Quốc Tử Giám nhập nội thị Hàn lâm cung phụng sứ. Cụ Bùi Quý Như Hán là người hưng công xây đền cuối năm 1741 thờ tướng công Nguyễn Chế Nghĩa.

Con trai cụ Như Hán là Tú Lâm Lan đỗ 4 khoa tú tài gọi là mền già và cháu cụ mền già cũng đỗ 4 khoa tú tài gọi là mền trẻ.

Thời Nguyễn có Bùi Quý Luận đậu cử nhân năm Giáp Ngọ 1894 làm Đốc học tỉnh Hải Dương.

Từ khi chuyển sang học chữ quốc ngữ có Bùi Quý Tảo đỗ Cử nhân tây học.

Cách mạng tháng 8 thành công rồi kháng chiến trường kỳ chống Pháp, chống Mỹ, nhà thờ các chi với nhà họ phần do tiêu thổ kháng chiến, phần do giặc Pháp tàn phá hết. Con em họ Bùi tham gia hoạt động, tham gia quân đội kháng chiến thắng lợi. Họ Bùi Quý có 16 liệt sĩ, 3 thương binh, 7 đại tá, 2 trung tá.

Bước vào xây dựng kinh tế theo đổi mới, bà con họ Bùi đã xoá hết đói nghèo, vươn lên khá và giàu. Điển hình là gia đình cụ Bùi Quý Nguyễn đã vượt khó bằng trí tuệ với bàn tay của mình trở thành chủ của một xí nghiệp thu hút mấy trăm công nhân có công ăn việc làm.

Họ Bùi Quý có một kiến trúc sư tài năng là Bùi Quý Ngọc, 2 thạc sĩ là Bùi Thu Hằng, Bùi Lệ Hằng và 21 cử nhân. Tiêu biểu là gia đình ông Bùi Quý Biềng có 6/6 người tốt nghiệp đại học. Còn ông Bùi Quý Gia có 3 bằng đại học.

Năm 1987 ông Bùi Quý Gia ở quân đội chuyển ngành về Viện Kiểm sát tỉnh Hải Hưng. Ông được dòng họ trao quyền Trưởng tộc chính thức từ đây. Ông thành lập Hội đồng gia tộc, viết quy ước xây dựng dòng họ, viết gia phả và lập sơ đồ gia phả, xây dựng quỹ họ để “ốm thăm, nằm viếng”, thêu bức chướng cao, rộng cho lễ tang, viết mẫu điếu văn và xây dựng quỹ khuyến học.

Năm 1988 dòng họ đóng góp xây lăng thuỷ tổ to đẹp. Tháng 7 năm 1992 thêu bức chướng to đẹp, họ có 7 chi được thể hiện trên bức chướng đó để hậu duệ khỏi nhầm lẫn.

Năm 1994 xây lăng mộ đồng tam đại tổ. Một vấn đề bức xúc là cần phải tái dựng từ đường.

Năm 2002, sau khi được UBND thị trấn nhất trí, họ Bùi Quý tiến hành đóng góp mua đất ao của gia đình ông Bùi Quý Thái và được ông Thái ủng hộ thêm đất, họ Bùi Quý đã san lấp mặt bằng, gia đình cụ Bùi Quý Nguyễn đã công đức 150 triệu trị giá 30 cây vàng để xây 3 gian hậu cung và 5 gian tiền đường mái cung, đổ bê tông dán ngói, lát sân trước, sân sau, khoang giữa, xây bể, xây nhà bếp, nhà vệ sinh, xây tường bao và cổng. Nhiều bà con dòng họ cung tiến đồ tế tự, hương án, cửa võng, đại tự, câu đối... Ông bà Bùi Thị Tâm cung tiến quả chuông đồng. Nhà thờ to, đẹp có các ngai thờ thuỷ tổ, đồng tam đại tổ, còn 7 ngai thờ tổ 7 chi, có ban thờ các liệt sĩ của dòng họ.

Tháng 8 năm 2008, gia đình cụ Bùi Quý Nguyễn lại công đức 150 triệu trị giá 14 cây vàng để xây lại lăng Thuỷ tổ, lăng Đồng tam đại tổ to đẹp hơn, xây cầu vào lăng Đồng tam đại tổ và lăn sơn tường nhà thờ, tường bao, sơn lại cánh cửa, làm đẹp các cột kèo...., nâng cao và lát sân trước, sân sau, tôn tạo nhà bếp.

Vốn hoạt động có nề nếp, họ Bùi Quý sẽ phát huy truyền thống để dòng họ gắn bó hơn nữa góp phần nhỏ bé tô đẹp dòng họ Bùi Việt Nam.

BÙI QUÝ THÁP