ỨNG DỤNG PHONG THỦY TRONG
QUY
HOẠCH XÂY DỰNG ĐÔ THỊ & NÔNG THÔN
TS Doãn Quốc Khoa
Phong Thủy là những lý luận và kinh
nghiệm được đúc rút từ hàng nghìn năm trong hoạt động tạo lập môi trường sống
cho con người ở một số nước Phương Đông, trong đó có Việt Nam
Thời hiện đại,
các điều kiện về xây dựng đô thị, nông thôn đã thay đổi khác hẳn cả về kinh tế
- xã hội, công nghệ và kỹ thuật. Tuy nhiên, việc chối bỏ lý luận cổ truyền để
áp dụng lý luận QHXD du nhập từ phương Tây
đã lộ dần những khoảng trống trong lý
thuyết và thực tiễn QHXD đối với nền văn hóa còn nhiều nặng nợ với truyền thống
như Việt Nam
-
Thái
độ của những nhà chuyên môn và quản lý QHXD nên như thế nào đối với việc ứng dụng
Phong Thủy trong QHXD: cấm đoán, cho phép hay không cần quan tâm đến hiện tượng
này ?
-
Nếu
có thể ứng dụng Phong Thủy trong QHXD thì ứng dụng vào những loại đồ án nào, nội
dung nào trong một đồ án QHXD cụ thể.
Bài viết xin được trao đổi quan điểm cá nhân về hai vấn đề trên.
Vấn đề thứ nhất:
Không nên
cấm đoán và thực tế là không thể ban hành một văn bản pháp luật có tính khả thi
để xử lý được về vấn đề này. Phong Thủy và QHXD cùng có mục đích là tổ chức
không gian môi trường sống nên khó có thế phân định có hay không có ứng dụng
Phong Thủy trong đồ án QHXD (trừ phi nhà QH tự nhận). Để cấm đoán, phải có các
chế tài xử phạt việc ứng dụng Phong Thủy. Điều này cũng không khả thi vì Phong
Thủy bao gồm hệ thống các tiêu chí và nguyên tắc chung, không có những thông số
cụ thể để có thể đưa vào khung xử phạt được.
Việc không quan tâm đến hiện tượng này sẽ gây hại cho xã hội cũng tương
tự như trường hợp ứng dụng Phong Thủy trong thiết kế kiến trúc công trình: ứng
dụng máy móc, tùy tiện các tiêu chí,
nguyên tắc Phong Thủy mà không chọn lọc
đã ảnh hưởng đến yêu cầu thích dụng, kinh tế và bố trí trang thiết bị ... Đối với QHXD, việc ứng dụng Phong Thủy nếu
không có nghiên cứu nghiêm túc và lồng ghép hợp lý với nguyên lý, quy chuẩn,
tiêu chuẩn QHXD thì thậm chí tác hại lớn hơn nhiều lần và lâu dài do quy mô và
tính kinh tế - xã hội – kỹ thuật – môi trường của sản phẩm QHXD rộng lớn hơn một
công trình kiến trúc đơn lẻ.
Bởi vậy các nhà nghiên cứu lý luận và quản lý về QHXD nên coi hiện tượng
ứng dụng Phong Thủy vào QHXD là cần thiết và đưa ra các định hướng, hướng dẫn để
việc ứng dụng không bị tùy tiện. Nếu việc ứng dụng Phong thủy được lồng ghép hợp
lý với nguyên lý QHXD hiện đại sẽ không chỉ góp phần xây dựng nền kiến trúc –
QHXD hiện đại và bản sắc dân tộc như định hướng chung mà còn góp phần tạo thêm giá trị về môi trường
sống theo tiêu chí Phong Thủy cho các không gian đô thị và nông thôn.
Vấn đề thứ hai:
Nếu cho phép thì ứng dụng Phong Thủy trong QHXD như thế nào ? Đây là vấn
đề lớn, để giải đáp thấu đáo phải có sự
tham gia của nhiều cơ quan nghiên
cứu, đào tạo, tư vấn và nhiều nhà chuyên môn QHXD cũng như các nhà nghiên cứu
Phong Thủy có trình độ. Trong khuôn khổ bài viết chỉ có thể đưa ra một số nét
chính về khả năng ứng dụng Phong Thủy trong QHXD (tất nhiên là có chọn lọc những
tiêu chí, nguyên tắc còn giá trị và phù hợp với thời đại).
Vì cùng chung mục đích (tổ chức môi trường sống) và đối tượng nghiên cứu
(tổng thể các thành phần không gian) nên Phong Thủy có thể được vận dụng trong tất cả các loại đồ án QHXD và QHĐT; từ
QHXD vùng, QH đô thị (QH chung, QH phân khu, QH chi tiết) đến QHXD nông thôn.
Về nội dung Phong Thủy có thể kết hợp với nguyên lý QHXD hiện đại trong
các nội dung lập đồ án QH. Trong nội dung đánh giá điều kiện tự nhiên – hiện trạng,
việc ứng dụng Phong Thủy sẽ bổ sung một góc nhìn về chất lượng môi trường sống
theo tiêu chí Phong Thủy, phát hiện các điểm mạnh cần khai thác, phát huy cũng
như các điểm yếu cần khắc phục, những khu vực phải bảo vệ hoặc hạn chế tác động
... . Đối với nội dung xác định tính chất
chức năng và các chỉ tiêu QH, các tiêu chí lý tưởng của môi trường Phong Thủy
cũng có thể góp phần xây dựng tiêu chí cho khu vực được QH hoặc hoàn thiện thêm
về quan điểm, nguyên tắc QH. Đặc biệt các tiêu chí và nguyên tắc Phong Thủy có
thể được vận dụng trong nghiên cứu đề xuất và lựa chọn giải pháp tổ chức không
gian, từ chọn đất, tổ chức cơ cấu các khu chức năng đến tổ chức không gian kiến
trúc và cảnh quan. Đối với QH hệ thống giao thông và hạ tầng kỹ thuật, việc ứng
dụng Phong Thủy để vạch tuyến giao thông chính, bố trí các công trình đầu mối hạ
tầng kỹ thuật (đặc biệt là các công trình nghĩa trang, khu tập kết xử lý chất
thải rắn, xử lý nước thải, xây kè, đào hồ ... có thể hạn chế các tác động xấu đến
cấu trúc của môi trường Phong Thủy.
Để có thể ứng dụng Phong Thủy trong QHXD được hiệu quả, các nhà QHXD cần
liên kết phối hợp và cùng làm việc với các nhà nghiên cứu Phong Thủy trong toàn
quá trình tổ chức lập QHXD, từ đi thực địa nghiên cứu hiện trạng đến cùng
nghiên cứu, bàn bạc đề xuất các phương án đến đánh giá, lựa chọn phương án. Việc
không làm việc thành nhóm mà tách rời giữa các nhà QH với chuyên gia Phong Thủy
hoặc làm xong phương án mới lấy ý kiến về Phong Thủy sẽ không thể đạt kết quả
như mong muốn, thậm chí lại tạo ra một sản phẩm khập khiễng.
Kết luận
Ứng
dụng Phong Thủy nói chung và trong QHXD đô thị và nông thôn là một hiện tượng
xã hội có nguồn gốc sâu xa từ cốt lõi của văn hóa mà chúng ta không nên phủ nhận
hoặc coi nhẹ mà cần trân trọng và có định
hướng bằng các nghiên cứu thật sự khoa học. Thiết nghĩ các cơ quan tư vấn
QHXD hoặc quản lý QHXD không thể đứng
ngoài cuộc mà cần đầu tư những đề tài
nghiên cứu về việc ứng dụng phong thủy vào đồ án QHXD ở nhiều khía cạnh, góc độ
khác nhau để rút ra những tiêu chí, nguyên tắc nào của Phong Thủy còn có giá trị
có thể kế thừa, những tiêu chí, nguyên tắc cần biến đổi để phù hợp với điều kiện
kinh tế - xã hội – kỹ thuật – công nghệ hiện đại cũng như đảm bảo quy định của
hệ thống quy chuẩn – tiêu chuẩn QHXD hiện hành.
Một điều kiện đủ nữa để việc ứng
dụng Phong Thủy vào QHXD có hiệu quả và chất lượng là phải trang bị kiến thức về
Phong Thủy cho những chuyên gia QHXD. Việc ứng dụng Phong Thủy chỉ có thể thành
công khi chính những nhà tư vấn QHXD có kiến thức nhất định và đúng đắn về giá
trị của Phong Thủy và việc ứng dụng vào công việc nghiên cứu thiết kế QHXD của
mình một cách tự nhiên, hòa quyện với các kiến thức khác trong toàn quá trình
thiết kế đồ án QHXD. Rất mong các cơ sở đào tạo kiến trúc sư, kỹ sư liên quan đến
kiến trúc và QHXD đưa môn “Phong Thủy học” vào chương trình đào tạo chính thức.
Hy vọng rằng, trong tương lai không xa, nhờ việc ứng dụng Phong Thủy mà
các sản phẩm QHXD đô thị và nông thôn Việt Nam sẽ tạo nên những môi trường sống
không chỉ thích dụng, bền vững, mỹ quan theo tiêu chí hiện đại, mà còn có giá
trị đặc biệt về môi trường Phong Thủy, góp phần cho người dân có được cuộc sống
an lành và phát triển.
DQK
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét